“Таямніцы роднай мовы”

Мэта: садзейнічаць абуджэнню цікавасці вучняў да беларускай мовы.

Задачы:

—       стварыць умовы для абагульнення ведаў вучняў, набытых падчас урокаў беларускай мовы і літаратуры; актывізацыі пазнавальнай дзейнасці вучняў;

—       папулярызаваць беларускую мову і літаратуру сярод вучняў;

—       развіваць уменне працаваць у камандзе;

—       выхоўваць любоў і павагу да беларускага слова.

Тып мерапрыемства: інтэлектуальны турнір.

Формы работы: групавая, калектыўная, у парах.

Абсталяванне: раздатачны матэрыял (карткі з заданнямі, бланкі адказаў, граматы, табліцы для падліку балаў), ілюстрацыйны матэрыял (фотаздымкі ў беларускім нацыянальным стылі; цытаты з вершаў пра беларускую мову).

ХОД МЕРАПРЫЕМСТВА:

      I.            Арганізацыйны момант:

Уступнае слова настаўніка:

– Добры дзень, паважаныя вучні! Рада вітаць усіх на інтэлектуальным турніры “Таямніцы роднай мовы”. Роднае слова – люстэрка культуры народа, яго духоўнае аблічча. Мова – наша спадчына, якую мы атрымліваем ад бацькоў і павінны перадаць наступным пакаленням. Хто хоць раз пачуў беларускую мову, не забудзе яе мяккасці і мілагучнасці, плаўнасці і напеўнасці, сціплай прыгажосці і самабытнасці.

–        З прывітальным словам да нашых гасцей выступаюць вучні:

Чытальнік 1:

Пагавары са мной на мове,

На нашай роднай, не чужой.

Адчуеш ты – у кожным слове

Душа яднаецца з душой.

Чытальнік 2:

У словах тых – надзеі нашы

І нашы мары пра жыццё.

Калі мы з мовай –

Нас не страшыць

Ні гвалт, ні мор, ні забыццё.

Чытальнік 3:

Пагавары са мной на мове,

Забудзь на час пра “языкі”.

Няхай гучаць у кожным слове

І продкі нашы, і вякі!

Настаўнік:

– Сапраўды, давайце пакінем “языкі” і іншыя прадметы за дзвярамі наша кабінета і звернемся да беларускай мовы. Хоць на кароценькія 45 хвілін… Сёння мы правядзём турнір, які выявіць лепшых знаўцаў беларускай мовы. Гуляюць 2 каманды. А спачатку падзелімся на каманды.

На сталах вучняў ляжаць канверты, дзе змешчаны лісткі рознага колеру. На лістках запісаны беларускія словы і іх адпаведнікі. Задача вучняў – адшукаць сваю “пару” і заняць месца за сталом адпаведнага колеру. Зялёны колер азначае, што вучань сам можа выбраць каманду.

АЛОВАККАРАНДАШ
СУКЕНКАПЛАТЬЕ
КУХАРПОВАР
СУНІЦЫЗЕМЛЯНИКА
ЛЮТЫФЕВРАЛЬ
КОШЫККОРЗИНКА
ГАЛІНКАВЕТОЧКА
ЧЫРВОНЫКРАСНЫЙ
ФАРБЫКРАСКИ
ПАДРУЧНІКУЧЕБНИК
ЖУРАВІНЫКЛЮКВА

   II.            Этапы турніру:

Настаўнік:

– Правілы гульні наступныя:

1.   Вас чакаюць 5 тураў наступнай тэматыкі: “Ведаем лексіку”; “Перакладаем з рускай мовы”, “Чытаем па-беларуску”, “Правяраем правапіс”, “Уключаем фантазію”. Назвы тураў невыпадковыя. Усё гэта неабходна рабіць, каб авалодаць беларускай мовай.

2.   У кожным туры пэўная колькасць пытанняў, за 1 правільны адказ налічваецца 1 бал. Пытанні для каманд агульныя, адказы на іх неабходна запісаць у бланк адказаў.

3.   Перамагае каманда, якая набярэ большую колькасць балаў.

– Калі гатовы, то поспехаў і цікавай гульні.

РАЗМІНКА:

– Праверым, наколькі добра вы ведаеце беларускі алфавіт. Каб разгадаць зашыфраванае выказванне, трэба суаднесці лічбу і літару алфавіта.

21, 19, 33, 14, 21    17, 1, 25, 1, 20, 1, 12 – 18, 16, 5, 15, 1, 33    14, 16, 3, 1.

Адказ: Усяму пачатак – родная мова.

Тур 1 “Ведаем лексіку”:

Камандам-удзельніцам дэманструюцца на экране фотаздымкі розных рэчаў (10 секунд – 1 фотаздымак), неабходна запісаць назвы дадзеных прадметаў і запісаць адказы ў бланк:

1.     Ліхтар;

2.     Шалік;

3.     Сукенка;

4.     Капялюш;

5.     Ручнік;

6.     Васілёк (кветка);

7.     Галінка;

8.     Чарніцы;

9.     Хата;

10. Ластаўка (птушка).

Тур 2 “Перакладаем з рускай мовы”:

Перакласці на беларускую мову (без дапамогі слоўніка) наступныя словы:

1.     Художник

2.     Еда

3.     Бусы

4.     Учащийся

5.     Кровать

6.     Яблоко

7.     Ромашка

8.     Тропинка

9.     Спасибо

10. Неделя

На выкананне задання – 3 хвіліны.

Тур 3 “Чытаем па-беларуску”:

На экране дэманструюцца 2-3 малюнкі па творы, камандам неабходна назваць твор (за прозвішча аўтара +1 бал):

1.     Ніл Гілевіч “Я — беларус”

2. Алесь Карлюкевіч “Ваверка піша сачыненне”

3.     Уладзімір Ліпскі “Беларусь”

4.     Алесь Каско “Горад з белаю вежаю”

5.     Беларуская народная казка “Музыка-чарадзей”

6.  Беларуская народная казка “Легкі хлеб”

III.            Хвілінка для адпачынку:

– На самой справе, мы не проста так сабраліся на турнір, прысвечаны беларускай мове. Справа ў тым, што 21 лютага адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы.Для большасці жыхароў нашай краіны  роднай з’яўляецца менавіта беларуская мова. Роднай – значыць, любімай, дарагой, самай-самай… Беларусам многія могуць пазайздросціць: у спадчыну нам засталася па-сапраўднаму ўнікальная мова! Ці ведаеце вы, што беларуская мова – самая мілагучная пасля італьянскай мовы?

Кожны чалавек павінен ведаць сваю мову: мы чытаем класікаў, чуем прыгожую мову ў тэатрах і не перастаём здзіўляцца багаццю беларускай мовы. Мы з вамі яшчэ толькі ў пачатку шляху і многае яшчэ чакае наперадзе, але сёння мы зрабілі яшчэ адзін крок, каб авалодаць беларускай мовай.

Прагляд і абмеркаванне відэароліка “Цікавыя факты пра беларускую мову”.

Тур 4 “Правяраем правапіс”:

            На дошцы прымацаваны карткі: на адным баку слова напісана правільна, а на другім – не. Вучні павінны вызначць правільна напісаныя словы. Да дошкі запрашаюцца па 2 удзельнікі ад кожнай каманды, іх задача вызначыць правільна напісаныя словы.За кожны правільны адказ – 1 бал.

1.     Лодка/ лотка;

2.     Сцежка/ стежка;

3.     Голас/ галас;

4.     Дэльфін/дзільфін;

5.     Сонца/ солнца;

6.     Дожджык/ дошчык;

7.     Вясёлка; вясолка.

8.     Шчодры/ щодры;

9.     Дрэўца/ дрэуца;

10. Стужка/ стушка.

Тым часам кожнай камандзе прапанаваны канверт з пазламі, дзе размешчана інфармацыя пра часціны мовы. Неабходна скласці пазлы без памылак. За кожны правільны адказ – 1 бал, + 1 бал – за хуткасць.

Літары о, э пішуцца…толькі пад націскам
ў пішацца толькі…пасля галосных
Няма слоў, якія пачынаюцца на …Ы
У першым складзе перад націскам пішацца …Я
Літары е,ё,ю,я абазначаюць2 гукі

Тур 5 “Уключаем фантазію”

На картцы намаляваны пусты шкляны слоік. Задача вучняў запісаць назвы прадметаў на літару М, якія могуць змясціцца ў 3-літровы слоік. За кожны правільны адказ – 0,5 бала.

Падліковая камісія падводзіць вынікі гульні, тым часам вучні праводзяць рэфлексію.

IV.            Рэфлексія:

Настаўнік:

– Вы згоднасю прайшлі ўсе іспыты нашага турніру.Давайце падвядзём вынік. Што новага вы даведаліся сёння? Што было цікавым і запамінальным?

         Сінквейн (калектыўна):

Мова

Родная, беларуская,

Вучыць, паважаць, ведаць

Усяму пачатак – родная мова.

Радзіма

   V.            Падвядзенне вынікаў гульні, узнагароджанне пераможцаў:

Агучванне вынікаў, узнагароджанне пераможцаў.

Заключнае слова настаўніка:

– Беларуская мова – гэта адзін з нашых спрадвечных нацыянальных скарбаў, які захавалі нашы продкі. Мы толькі пачынаем разгадваць таямніцы беларускай мовы, бо знаходзімся толькі ў пачатку шляху. Наперадзе нас чакае шмат новых таямніц, галоўнае – не спыняцца!!!

–  Беражыце родную мову, смела размаўляйце і  ніколі не цурайцеся роднай мовы. Дзякуй за плённую і шчырую працу!.