Тексты духовно-нравственного содержания (для работы на уроках)
Шчаслівыя людзі
Альтруізм- з’ява, не вельмі распаўсюджаная ў наш час. Альтруісты –людзі, якія бескарысна дапамагаюць іншым. Яны атрымліваюць ад гэтага задавальненне. Гэта можа быць клопат аб блізкіх, пажылых людзях, жывёлах. Альтруісты могуць аказваць разавую дапамогу, калі гэта патрэбна, а могуць дапамагаць сістэматычна, напрыклад, хворым ці інвалідам.
Я думаю, што альтруісты не толькі добрыя людзі, але і …часлівыя, бо а…чуваюць сябе патр…бнымі і карыснымі. Акружаючыя любяць і паважаюць іх, таму што яны верныя і надзейныя таварышы, якія дапамогуць у ця…кія моманты ж…цця. Кожны хацеў бы, каб яго акружалі такія людзі.
*Вызначце,што адлюстроўвае загаловак, тэму ці асноўную думку. Абгрунтуйце.
*Растлумачце пастаноўку працяжніка ў першым сказе тэксту
*Зрабіце разбор па саставу слова «бескарысна»
*Спішыце другі абзац тэксту, устаўце прапушчаныя літары і растлумачце іх правапіс
Ці варта быць беражлівым?
Якімі якасцямі павінен валодаць сучасны чалавек? Ці павінен ён быць ашчадным? Што такое беражлівасць?
Слова «берагчы» мае такі самы корань, як у слове «бераг». Яно азначае ”зачыняць берагам”. Абараняць, хаваць, клапаціцца .Значыць, слова «беражлівасць» азначае якасць чалавека, якая заключаецца ў яго ўменні клапатліва ставіцца да таго, што ў яго ёсць. Берагчы трэба не толькі грошы, але і іншыя рэсурсы. Напрыклад, калі мы не забываем выключаць святло, выходзячы з пакоя, зберагаем электрычнасць, калі збіраем макулатуру—зберагаем дрэвы, не пакідаем смецця ў лесе –беражом прыроду.
Можна таксама берагчы свае здароўе, сям’ю і берагчы час. Яго ніколі не бывае шмат, і кожная хвіліна, якую мы марнуем, сядзім за камп’ютарам ці «ў тэлефоне,” можа ператварыцца ў хвіліну, якую вы падаруеце сваёй сям’і, сваім сябрам ці самому сабе.
Беражлівасць павінна стаць спосабам жыцця, бо жыццё патрабуе такой рысы ад усіх нас.
*Вызначце тэму, галоўную думку тэксту. Сфармулюйце і запішыце яе.
*Зрабіце фанетычны разбор слова «беражлівасць»
*Выпішыце словы на правапіс е,ё,я
*Запішыце апошні сказ, падкрэсліце галоўныя члены, зрабіце схему
Вялікая душа маленькага чалавека
Праяўленне да іншых шчодрасці і дабрыні людзі называюць велікадушнасцю. Велікадушнасць—“вялікая душа, значыць, душа шырокая і шчодрая. Велікадушны чалавек думае не толькі аб уласнай выгадзе, але і аб акружаючых яго людзях.Ён не будзе шукаць недахопы ў іншых людзях, а тым больш асуджаць іх, ставіцца агрэсіўна ,не будзе памятаць крыўды, помсціць, а даруе. Наадварот,будзе імкнуцца зразумець і дапамагчы.І гэта павінна ісці ад сэрца.
Самае важнае ў велікадушнага чалавека – гэта чысціня яго намераў.
Хачу узгадаць адзін выпадак. Дзеці заўсёды радуюцца першаму снегу. І вось вучні шостага класа выбеглі пасля ўрокаў на школьны двор, пачалі дурэць і сваволіць, а таксама”абстрэльваць” сняжкамі вучняў малодшых класаў, якія выходзілі са школьных дзвярэй пасля ўрокаў. І раптам адзін з шасцікласнікаў падсклізнуўся на мокрым снезе і ўпаў наўзніч у снег.Ад нечаканасці і болю ён заплакаў. Яго сябры засмяяліся.
І толькі маленькі хлопчык, які нават снег яшчэ не струсіў з адзення пасля нядаўняга “абстрэлу”, падышоў і падаў яму руку, дапамагаючы падняцца.
І ўсе адразу прыціхлі, уражаныя вялікай душой маленькага
чалавека.
*Прыгадайце выпадкі праяўлення велікадушнасці ў вашым жыцці, раскажыце аб іх класу
*Складзіце план тэксту
*Падбярыце сінонімы да слова «велікадушнасць»
*Спішыце выдзелены сказ і зрабіце яго сінтаксічны разбор
***
Я вельмі люблю прыязджаць да сваёй бабулі ў вёску.У выхадныя дні, на святы, на канікулы, асабліва на летнія. Бо няма нічога лепей за лета ў весцы. Аднойчы ў жніўні я прыехала да бабулі, сышла з аўтобуса і рушыла па вуліцы да бабулінай хаты. Побач са мной ішла суседка маёй бабулі цетка Алена і нейкая незнаёмая жанчына,таксама з аўтобуса. Яны даволі гучна размаўлялі.
-Ох,і яблыкі ў гэтым годзе,аж галіны ломяцца,-расказвала цётка Ганна.—Увогуле год такі ўраджайны. І бурачкі, і капустка. А морква якая ў гэтым годзе! Цукар, а не морква! Ды вы заходзьце, я вось тут жыву. Моркаўкі вам вырву, яблычак пакладу. Штрыфель у мяне з кулак.
Жанчыны зайшлі ў двор цёткі Алены , а я пабегла да бабулі.
На наступны дзень раніцай я пайшла да суседкі па свежае малако . Калі суседка налівала малако ў слоік, я раптам успомніла пра ўчарашнюю жанчыну.
-А хто гэта прыязджаў да Вас учора, цёць Лен ?—спытала я, бо ў вёсцы ўсе адно аднаго ведалі.
-Ніхто,-здзівілася жанчына.
-Я ж сама бачыла, як нейкая жанчына з Вамі ў двор заходзіла.
-А-а-а,гэта проста незнаёмая жанчына,-сказала цётка,-прыязджала паглядзець дом, які пад дачу прадаюць.
Я падзякавала за малако і пайшла дадому. Ішла і думала, што няма, напэўна,больш шчырых і гасцінных людзей,чым у нашай вёсцы. І ў нашай краіне.
*Вызначце стыль тэксту і тып маўлення
* Дайце тэксту загаловак
*Знайдзіце ў тэксце
—няпоўныя сказы
—клічныя сказы
—апавядальныя ,пытальныя ,пабуджальныя сказы
* Запішыце дыялог у форме сказаў з простай мовай