Садзілава Наталля Мікалаеўна,
настаўнік музыкі,
вышэйшай катэгорыі
ПАЗАКЛАСНАЕ МЕРАПРЫЕМСТВА
АБРАД «ЖАНІЦЬБА КОМІНА»
(Вёска Пагост Жыткавіцкага раёна Гомельскай вобласці)
Мэта: валоданне вучнямі ўменнямі здзейсняць рэканструкцыю (пастаноўку) беларускага народнага каляндарна-абрадавага свята “Жаніцьба коміна”.
Задачы:
1. садзейнічаць знаёмству вучняў з асаблівасцямі абраду “Жаніцьба коміна”, паказаць багацце традыцый Усходняга Палесся;
2. садзейнісаць развіццю творчых задаткаў, эстэтычнага густу, навыкам калектыўнага выканання беларускіх народных песень, папаўненню і актывізацыі беларускага слоўнікавага запасу;
3. сродкамі беларускага музычнага фальклору садзейнічаць выхаванню любові і павагі да сваёй спадчыны; выхаванню патрыятызму, нацыянальнай самасвядомасці.
Абсталяванне:
Беларускія народныя касцюмы калінкавіцкага строя, імітацыя сялянскай хаты (стол, абрус, ручнікі, лавы), комін, штучныя кветкі.
Удзельнікі: вучні восьмага і дзевятага класаў.
Музычны матэрыял:
1. “Ой, не ходзі стары” бел. нар. песня
2. “Ой, да асыпаецца вішнёвы сад” бел. нар. песня
3. “У нашага суседа веліка семейка” бел. нар. песня
4. “Базар” беларускі гісторыка- бытавы танец
5. “Ва саду лі” беларускі гісторыка- бытавы танец
6. “Бабачка” беларускі гісторыка- бытавы танец
7. “Ночка” беларускі гісторыка- бытавы танец
8. “Мост” беларускі гісторыка- бытавы танец
Пасярод хаты стаіць лучнік. Гаспадыня і некалькі дзяўчат, робяць вянок з кветак і вешаюць яго на комін. Спяваюць песню “Ой, не хадзі стары”
1. Ой, не хадзі стары, ой, не хадзі стары
Да мяне маладое, да мяне харошае.
2. Бо я цябе стары, бо я цябе стары,
З малых лет не любіла, з малых лет не любіла.
3. Бо я твою хату, бо я твою хату,
Буяном закідала, буяном закідала.
4. Ой, прыхадзі молады, ой, прыхадзі молады,
До мене молодое, до мене хорошое.
5. Бо я цебе молоды, бо я цебе молоды,
З малых год палюбіла, з малых год палюбіла.
Гаспадыня Маня: Дзякуй Богу, работа на полі скончана, надыйшоў час Коміна жаніць. (Звяртаецца да дачкі) Вось, дачушка, прыйшлі ж ночанькі доўгенькія. Вельмі важна, каб у хаце свяціў агонь, які заменіць нам само сонца. Вось зараз прыйдуць да нас суседзі, будзем разам ушаноўваць Комін, жаніць яго з працай, бо з гэтага часу трэба будзе працаваць у хаце: прасці і ткаць, шыць ды вышываць.
Ідуць госці. Гучыць песня “Ой, да асыпаецца вішнёвы сад”
1. Ой, скланіла сонейка нізенька,
Сядай, сядай, дзеванька блізенька.
А хто ж табе косаньку рашчэша,
А хто ж табе сэрцанька пацеша.
Прыпеў:
Ой, да асыпаецца вішнёвы сад,
Пара табе, дзеванька на пасад (2 раза)
2. “Рашчэшуць мне косаньку дзеванькі,
А пацешыць сэрцанька міленькі.
А мяне матуленька прыбярэ,
Буду я, як сонейка на дварэ!”
Прыпеў (2 раза)
Гаспадыня Маня: Ой! А вось і госці да нас ідуць!
Дачка гаспадыні: Ой, і праўда, да нас суседзі ідуць!
У хату заходзяць хлопцы, дзяўчаты і музыкант з гармонікам. Дзяўчаты нясуць скрыню з гарбузнымі семкамі, рознакаляровыя кветкі, каласкі
Хлопец: Гаспадары, ці ёсць хто дома?
Гаспадыня: Ёсць. Заходзьце, госці, заходзьце даражэнькія.
Госці: Добры вечар усім!
Гаспадыня і ўсе прысутныя: Добры вечар! Мы вас ужо зачакаліся!
1-я дзяўчына: Слава Богу, усе ў зборы. (Звяртаецца да гаспадыні) Цётка Маня, мы прыйшлі к табе Коміна жаніць, сагласна?
Гаспадыня Маня: Сагласна! Мы ўжо ўсё падрыхтавалі! Жаніце, даражэнькія, калі ласка.
Дзяўчына: Давайце, дзяўчаты, упрыгожвайце Комін новымі беленькімі ручнікамі, прыбірайце яго зялёнымі ветачкамі, хмелем, а мы с табою, цётка Маня, благаславім яго. Бо без Бога не да парога. Давай, цётка Маня.
Дзяўчына: (разам з астатнімі дзяўчатамі падыходзіць да ўпрыгожанага зёлкамі лучніка)Прымацуем кветачкі на Комін, каб быў ён у нас прыгожы.
Дзяўчына: Свяці ж, Коміначку, ясненька, пабуджай чалядачку раненька!
Гаспадыня Маня: (падыходзіць да коміна, кідае зерне) Дай, Божа, усім нам здароўечка!
Дзяўчына: Абарані ад усялякіх хвароб і напасцяў нашых конікаў, волікаў, каровак і ўсякую скацінку.
Дзяўчына: Дай, Божа, штоб нашаму роду не было пераводу!
Дзяўчына: (кідае зерне, гарбузовыя семечкі на лучнік)Радзі, Божа, жыта, пшаніцу і ячмень, як мятліцу. Што б на гэты год Коміна жанілі, а на той год каб ураджай добры быў. На той год штоб пяклі мы пірагі, караваі.
Хлопец: Коміначку, ты нам спагадай, кручу і буры праганяй, дым і сажу нясі ворагам, свет і радасць пашлі нам.
Гаспадыня Маня: Трошкі яшчэ яго абжаню. Дзяўчаты, а ну, пазбірайце гарбузовых семак. Хто больш назбірае, той багацейшы будзе!
Дзяўчаты: (падбіраюць зерне і семкі) А дзе цукеркі?
Гаспадыня Маня: А цукеркі? Хай вам хлопцы даюць цукеркі! (працягвае кідаць гарбузовыя семкі на лучнік, а дзяўчаты збіраюць іх).
Гаспадыня Маня: Благаславілі Коміна, папрасілі Бога, бо без Бога не да парога. А зараз, дзяўчаты, заспяваем жаніху-коміну добрую песню.
Бяруцца за рукі, водзяць карагод
1. У нашага суседа веліка семейка,
Ой, лю-лі, люлі, веліка семейка (2разы)
Ідуць у іншы бок
2. Веліка семейка села вечараці,
Ой, лю-лі, люлі, села вечараці, (2разы)
3. Села вечараці, стала размаўляці.
Ой, люлі-люлі, стала размаўляці (2разы)
4. Шо на заўтра бацько ды ў полечко едзе.
Ой, люлі-люлі, ды ў полечко едзе (2разы)
5. У полечко едзе, жыто засеваці.
Ой, люлі-люлі, жыто засеваці (2разы)
Устаўляюць у лучнік каласкі, кветкі
6. А цяпер мы будзем Коміна жаніці.
Ой, люлі-люлі, Коміна жаніці (2разы)
Трымаюць рукі ўверсе
7. Коміна жаніці, дай Бога прасіці.
Ой, люлі-люлі, дай Бога прасіці (2разы)
Кланяюцца
8. Радзі, Божа, жыта на новае лета.
Ой, люлі-люлі, на новае лета (2разы)
9. Жыто да пшаніцу на всяку пашніцу.
Ой, люлі-люлі, на всяку пашніцу (2разы)
Гаспадыня: Вось вам, госці дарагія, пачастункі: місачка мёду, пірагі духмяныя, яблыкі.
1-я дзяўчына: Дзякуй, гаспадынька!Дай, Божа, каб у вашай хаце, заўсёды было, што даці!
2-я дзяўчына: Здароўя і шчасця ўсім!
Гаспадыня: Дзякуй, дзякуй вялікі за пажаданне!
Хлопец: Ой, дзяўчаты, як прыгожа мы паспявалі. А зараз пойдзем у скокі, каб размяць нашы бокі! (выкончаюць танцы)
Усе разам: Танец “Ночка”!
Усе разам: Полька “Бабачка”!
Усе разам: Танец“Ва саду лі”!
Дзяўчына: Дзякуй вялікі! Добра мы ў вашай хаце пагулялі!
Усе: Дзякуй, дзякуй, добра пагулялі.
Дзяўчына: Ды ўжо пара да дому збірацца! Да пабачэння!
Гаспадыня: Дзякуй і вам, даражэнькія, добра ў нашай хаце пагулялі, Коміна разам жанілі. Заходзьце да нас яшчэ. Да пабачэння!